Έθιμα Ταφής, της Χάνα Κεντ

Το άρχισα δειλά. Ένα μυθιστόρημα στην Ισλανδία του 19ου αιώνα γραμμένο από μια νεαρή Αυστραλέζα. Μετά διαπίστωσα ότι η ιστορία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και ότι η συγγραφέας έζησε σ' αυτή την απομονωμένη χώρα. Παράλληλα το βιβλίο είχε αρχίσει να με τραβάει όλο και πιο πολύ. 

Ομολογώ λοιπόν ότι το "Έθιμα Ταφής" με καθήλωσε. Και μιας και πρόκειται για το πρωτόλειο έργο της Χάνα Κεντ, με αυτό έβαλε τον πήχη της πολύ ψηλά. Είναι οι περιγραφές της, είναι οι χαρακτήρες της, είναι - κυρίως - η κεντρική ηρωίδα της, η τελευταία γυναίκα η οποία εκτελέστηκε στην Ισλανδία για ένα έγκλημα. 

Είναι η ιστορία της Άγκνες. Δεν γράφω το επίθετο για να μην σας ταλαιπωρήσω, αρκετά ταλαιπωρήθηκα με τα πολυσύλλαβα ονόματα των Ισλανδών. Η ιστορία μιας γυναίκας που κατηγορείται και καταδικάζεται σε θάνατο δι' αποκεφαλισμού για το θάνατο 2 ανδρών. Είναι η Ισλανδία του 19ου αιώνα, η εποχή που η Ελληνική Επανάσταση οδεύει προς τη νικηφόρα πορεία της - για να το δούμε αντίστοιχα χρονικά - η Ισλανδία των απέραντων πεδιάδων, της τύρφης, του χιονιού και των saga.

Μα και η ιστορία της Άγκνες αν το καλοσκεφτεί κανείς, μια saga είναι. Ειπωμένη και καλοδουλεμένη από μια άλλη γυναίκα, σχεδόν 200 χρόνια μετά η οποία αγαπά την ηρωίδα της - παρ' όλο που στην κοινή συνείδηση είναι μια φόνισσα - και μοιραία μας κάνει να την αγαπήσουμε κι εμείς.

Στη ζωή υπάρχουν πολλές αλήθειες, μέσα απ' την υποκειμενική θέαση των πραγμάτων. Η αντικειμενική αλήθεια είναι ότι υπάρχουν δύο νεκροί και κάποιος ένοχος. Το ερώτημα είναι το γιατί, είναι το κίνητρο. Η 33χρονη γυναίκα που ζει σε μια πατριαρχική κοινωνία. Δεν ξέρεις ποιος είναι περισσότερο απομονωμένος. Η γυναίκα η ίδια ή η γυναίκα μέσα στην ήδη απομονωμένη κοινωνία του μεγάλου νησιού; Ένα πράγμα σαν τις μπάμπουσκες που ξεπηδούν η μία μέσα απ' την άλλη. Μια κοινωνία απομονωμένη και απελπιστικά θεοσεβούμενη. Μια κοινωνία απομονωμένη, πνιγμένη στις δεισιδαιμονίες της. Μια κοινωνία που νοιάζεται μόνο για την επιβίωσή της, που γεννά ακατάπαυστα γερά ή πεθαμένα παιδιά. 

Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο η Άγκνες περιμένει την εκτέλεσή της. Με εντολή του Νομαρχιακού Επιτρόπου φιλοξενείται σ' ένα αγρόκτημα στο οποίο συμπτωματικά είχε περάσει μέρος των παιδικών της χρόνων. Οι ιδιοκτήτες δύσπιστοι μαζί της, έως εχθρικοί. Αναγκαία η συγκατοίκηση. Ο Νόμος. Και από κοντά, κερασάκι στην τούρτα, ο θεϊκός Νόμος υπαγορευμένος απ' την πολιτική εξουσία. Η Άγκνες πρέπει να εξαγνιστεί πριν εκτελεστεί, να μετανοήσει, να βρεθεί στον Παράδεισο πριν καν ο Δήμιος τής κόψει το κεφάλι. Γι' αυτό και στέλνουν ένα νεαρό ιερέα, να την εξομολογεί και να την προετοιμάσει.

Είναι τόσα αυτά που θίγονται μέσα στις σελίδες του βιβλίου που πραγματικά θα μπορούσα να γράφω σελίδες επί σελίδων για το πόνημα της Κεντ, για την πετυχημένη προσπάθειά της ν' αναδείξει τα όρια ανάμεσα στο νόμιμο και στο ηθικό, ανάμεσα στην εξιλέωση και στην ενοχή, ανάμεσα στις διαφορετικές πλευρές των ανθρώπων. Ανάμεσα στην αλήθεια των άλλων για εμάς και στην αλήθεια τη δική μας για τον εαυτό μας. Ποιοι πραγματικά είμαστε και ποιοι νομίζουν οι άλλοι πως είμαστε. 

Μια saga είναι η ιστορία της Άγκνες, μια saga για τη Γυναίκα που βρίσκεται - υπό, σ' όλες τις γωνιές του κόσμου, ακόμα και σήμερα, στον 21ο αιώνα...

ΕΘΙΜΑ ΤΑΦΗΣ

της Χάνα Κεντ 

σελ. 422 - εκδ. Ίκαρος

μτφ. Μαρία Αγγελίδου